Αποκατάσταση χρόνιων ελκών – Μαραθώνιος δρόμος και όχι αγώνας ταχύτητας

Η αποκατάσταση και φροντίδα των χρόνιων ελκών αποτελεί μία δυναμική και σύνθετη διαδικασία η οποία πολλές φορές θα χρειαστεί την συνεργασία μίας μεγάλης ομάδας διαφόρων ειδικοτήτων του ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού κλάδου. Η επούλωση, σαν διαδικασία, αποτελεί την φυσική απάντηση του ανθρώπινου οργανισμού στην αντιμετώπιση τραυμάτων και ελκών. Ο μηχανισμός της επούλωσης συντελείται σε διάφορα (χαρακτηρίζεται από διάφορα) στάδια-φάσεις με ποιο χαρακτηριστικά αυτά της αιμόστασης, της οξείας φλεγμονής, της κυτταρικής μετανάστευσης, την αγγειογέννεση, την επιθηλιοποίηση, την συστολή του τραύματος και την ωρίμανση της ουλής. Η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης του κυρίως μέρους της διαδικασίας απαιτεί αρκετές εβδομάδες (έως την ολοκλήρωση του σταδίου της συστολής και ρίκνωσης του τραύματος θα χρειαστεί να περάσουν τέσσερις εβδομάδες) ενώ η τελευταία φάση της ρίκνωσης της ουλής θα ολοκληρωθεί μετά από δώδεκα μήνες. Ωστόσο θα πρέπει να τονίσουμε ότι, οι φάσεις αυτές εξελίσσονται συγχρόνως χωρίς να πρέπει να τελειώσει η προηγούμενη για να αρχίσει η επόμενη.

Τις περισσότερες φορές στους ασθενείς που υποφέρουν από χρόνια έλκη και τραύματα για κάποιο λόγο ο μηχανισμός αυτός διακόπτεται ή καθυστερεί. Η ηλικία του ασθενή φαίνεται να επηρεάζει την εξέλιξη της επούλωσης με τους γηραιότερους να εμφανίζουν καθυστερημένη επανεπιθηλίωση, αγγειογένεση, σύνθεση και εναπόθεση κολλαγόνου, μειωμένη έκκριση αυξητικών παραγόντων και αυξημένη έκκριση φλεγμονωδών μεσολαβητών. Οι διαταραχές της θρέψης και η κατανάλωση προϊόντων καπνού και νικοτίνης επίσης παρατείνουν την αποκατάσταση. Η συστηματική χρήση γλυκοκορτικοειδών καθώς και τα περισσότερα χημειοθεραπευτικά φάρμακα δρούν σαν ανασταλτικοί παράγοντες σε κάποιους κρίσιμους μηχανισμούς. Άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη εμφανίζουν ανεπαρκή αυτολυτικό καθαρισμό, μειωμένη ενεργοποίηση των αυξητικών παραγόντων και υψηλά επίπεδα μεταλλοπρωτεασών. Τέλος οφείλουμε να σταθούμε στον ιδιαίτερο ρόλο που παίζει η σωστή οξυγόνωση της περιοχής του τραύματος καθώς είναι απαραίτητο για την κολλαγονογένεση και την προαγωγή της όλης διαδικασίας της επούλωσης.


Η βαθιά επίδραση που έχει στην ποιότητα και στον τρόπο ζωής ενός ασθενή η ύπαρξη μίας μακροχρόνιας πληγής είναι χαρακτηριστική. Πέρα από το οικονομικό κόστος, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε το συναισθηματικό και κοινωνικό κόστος που επιφέρει στον ασθενή, μία τέτοια συνθήκη. Ο πόνος, η αγωνία, η κοινωνική απομόνωση, το άγχος είναι καταστάσεις που βιώνει σχεδόν καθημερινά.


Καταλήγοντας θα λέγαμε ότι, δεν υπάρχει «μαγική συνταγή» για την επιτυχημένη αντιμετώπιση ενός χρόνιου έλκους – τραύματος. Η εξειδικευμένη γνώση και το πνεύμα συνεργασίας της ομάδας είναι οι καθοριστικοί παράγοντες που θα συμβάλουν στην επιτυχία. Αυτοί θα άρουν τα αίτια και θα επιλύσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κάθε ασθενής ξεχωριστά, ώστε να προαχθεί η διαδικασία της επούλωσης. Μία διαδικασία που εξ ορισμού χαρακτηρίζεται από μεγάλα χρονικά διαστήματα. Εάν στην αποκατάσταση των χρόνιων ελκών προσπαθούσαμε να προσδώσουμε τα χαρακτηριστικά ενός αγώνα δρόμου, τότε αυτά σίγουρα θα έμοιαζαν με εκείνα του μαραθωνίου και όχι κάποιου αγώνα ταχύτητας.